Iapetus is de derde grootste maan van Saturnus en werd in 1671 ontdekt door Giovanni Cassini. Wellicht is dit de meest opvallende maan rond Saturnus aangezien Iapetus aan één kant veel donkerder is dan aan de andere kant. De naam Iapetus is, net zoals veel namen van hemellichamen, afkomstig uit de Griekse mythologie waar het één van de namen van de Titanen was. Iapetus is een hemelobject dat vol mysteries zit en waar wetenschappers een zeer grote interesse in tonen door de vele bijzondere kenmerken. Veel informatie die we vandaag de dag kennen over deze maan is afkomstig van de Cassini ruimtesonde die zich sinds 2004 in een baan om Saturnus bevindt en al meerdere malen scheervluchten maakte langs Iapetus.
Karakteristieken
| Diameter evenaar: | 1.440 km |
|---|---|
| Rotatietijd: | 79 dagen 7 uur |
| Omlooptijd: | 79 dagen 7 uur |
| Afstand tot Saturnus: | 3.560.820 km |
| Kleur: | Wit, donkergrijs, bruin |
| Aantal manen: | / |
| Gemiddelde temperatuur: | 130 K - 100 K |
Geschiedenis
Al in de 17de eeuw nam Giovanni Cassini aan dat Iapetus aan één kant veel donkerder was aangezien de maan steeds aan één kant van Saturnus te zien was. Cassini ontdekte Iapetus toen deze ten westen van Saturnus te zien was maar vreemd genoeg kon de Italiaanse astronoom deze maan in 1672 niet meer terugvinden toen deze ten oosten van Saturnus moest te zien zijn. Uiteindelijk slaagde Cassini er in 1705 toch in met een modernere telescoop Iapetus te observeren ten oosten van Saturnus. Tot zijn grote verbazing bleek deze maan veel zwakker te zijn in magnetude wanneer deze zich in deze positie bevond. Het was pas in 1981 dat de vermoedens van een donkere en heldere zijde uiteindelijk bevestigd werden door opnames die gemaakt werden door de Amerikaanse Voyager 2 ruimtesonde. Dit tuig maakte een eerste scheervlucht langs de maan en passeerde het oppervlak van Iapetus op een afstand van 966.000 kilometer.
Baan & rotatie
De baan van Iapetus rondom Saturnus is enigzins ongewoon. Hoewel Iapetus één van de grootste manen van Saturnus is staat deze op een veel grotere afstand tot zijn planeet dan Titan. Een ander opvallend kenmerk aan de baan van Iapetus is zijn grote glooiingshoek ten opzichte van de evenaar van Saturnus. Door de grote afstand en glooiingshoek is Iapetus dan ook de enige maan rondom Saturnus van waar men de ringen zou kunnen zien. Iapetus draait één maal om de 79 dagen en 7 uur om zijn as en dit is eveneens ook de tijdsduur van één omwenteling om Saturnus.
Oppervlak
Het oppervlak van Iapetus wordt vooral gekenmerkt door de opvallende donkere zijde en lichte zijde. De donkere zijde van Iapetus heeft een albedo (weerkaatsingsvermogen) van 0,03 tot 0,05 terwijl de heldere zijde een albedo heeft van 0,5 tot 0,6. Een mogelijke verklaring voor dit fenomeen is dat de donkere kant van Iapetus zou bedekt zijn met stof dat zou afkomstig zijn van de maan Phoebe maar hiervoor is nog geen bewijs gevonden. Het donkere gedeelte van Iapetus kreeg de naam Cassini Regio terwijl de heldere kant de naam Roncevaux Regio kreeg. De temperatuur op het donkere gedeelte van Iapetus bedraagt ongeveer -143°C terwijl de temperatuur op het heldere gedeelte zakt tot -173°C doordat de heldere zijde minder zonlicht absobeert.
Het herkenbare grillige oppervlak van Iapetus - Foto: NASA
Naast de twee verschillende gekleurde regios op deze maan kent Iapetus nog een andere zeer opvallend geologisch kenmerk. Zo bevindt zich op de evenaar van deze maan een plateau dat 20 kilometer breed is, 13 kilometer hoog is en zich uitstrekt over 1.300 kilometer. Op en rond dit reusachtig plateau bevinden zich honderden inslagkraters waardoor wetenschappers aannemen dat dit geologisch heel oud moet zijn. Voor het ontstaan van dit plateau bestaan vandaag de dag verschillende theoriën maar nog geen enkele werd bewezen.
