Een sterrenbeeld is een verzameling sterren die ogenschijnlijk een figuur vormen wanneer we deze sterren met denkbeeldige lijnen verbinden. Vanop aarde lijken deze sterren die een sterrenbeeld vormen dicht bij elkaar te staan maar in het heelal bevinden deze sterren zich vele lichtjaren van elkaar. Sterrenbeelden hebben een rijke geschiedenis en hebben veelal namen gekregen die afkomstig zijn uit de Griekse of Romeinse mythologie of van dieren. de huidige indeling van de sterrenbeelden is voornamelijk gebaseerd op de sterrenatlas die in 1603 werd uitgegeven door de Duitse sterrenkundige Johannes Bayer. In dit artikel bespreken we het sterrenbeeld Weegschaal (Libra).
Mythologie
Bij veel oudere volkeren was dit sterrenbeeld onder zijn huidige naam niet gekend doordat toen een deel uitmaakte van het nabij gelegen sterrenbeeld Schorpioen en hierdoor zijn geen mythologische legendes aan deze constellatie verbonden. De Grieken noemden deze regio aan de nachtelijke hemel soms ook "Chelae" wat zoveel betekende als "poten" en verwezen naar de poten van de Schorpioen. Later werd het sterrenbeeld Weegschaal bij de Romeinen wel al herkend als autonome constellatie en zagen de Grieken hierin ook het instrument van de godin van de gerechtigheid Astraia waardoor dit sterrenbeeld symbool stond voor gerechtigheid.
Waar en wanneer vind ik Weegschaal aan de sterrenhemel?
Doordat dit sterrenbeeld vrijwel geen heldere sterren bevat, is het vrij moeilijk op te sporen. Eenmaal men de sterren Spica uit het sterrenbeeld Maagd en Antares uit het sterrenbeeld Schorpioen gevonden heeft, is dit niet zo moeilijk meer want de Weegschaal bevindt zich halverwege tussen deze twee heldere sterren. Weegschaal maakt deel uit van de lentesterrenbeelden omdat het begin mei rond middernacht door de meridiaan loopt en is eveneens een sterrenbeeld uit de Dierenriem. Libra is dan ook het enige sterrenbeeld van de Dierenriem dat een object voorstelt en geen dier of een karakter uit de mythologie. Het punt Libra, dat ook wel het herfstequinox wordt genoemd, heeft zijn naam te danken aan dit sterrenbeeld doordat Weegschaal ooit werd doorkruist door de hemelequator. Door precessiebewegingen van de aarde bevindt Weegschaal zich nu echter aan de zuidelijke hemisfeer met een declinatie van -30° waardoor dit vanuit streken die hoger liggen dan de 60ste breedtegraad nog maar gedeeltelijk te zien is. In grootte is Libra het 29ste sterrenbeeld.
Aangrenzende sterrenbeelden
- Schorpioen (Scorpio)
- Maagd (Virgo)
- Waterslang (Hydra)
- Centaur (Centaurus)
- Slangendrager (Ophiuchus)
- Slang (Serpens)
Wat zijn de belangrijkste sterren?
Alfa is niet de helderste ster uit dit sterrenbeeld maar is wel een interessante ster doordat deze bestaat uit twee componenten van elk magnitude 5,2 en 2,8. Deze ster wordt ook wel 'Zubenelgenubi' genoemd en betekent in het Nederlands zoveel als 'zuidelijke poot van de schorpioen'. Beide sterren uit dit dubbelstersysteem zijn al mooi te onderscheiden van elkaar doordat ze 4' uit elkaar liggen en hun onderlinge afstand is ongeveer 57 lichtjaren. De helderste ster uit Weegschaal is Bèta Librae, ook wel 'Zubeneschamali' genoemd, die magnitude 2,6 heeft. Deze ster is door alle astronomen ter wereld goed gekend doordat het de enigste ster blijkt te zijn met een groene kleur. Een andere boeiende ster is S die een Mira-veranderlijke is met een magnitude die schommelt tussen de 7,5 en 13 in een tijdspanne van ongeveer 193 dagen. De ster Delta is net als Alfa een dubbelster waarvan beide componenten magnitude 4,9 en 5,9 hebben. Doordat deze elkaar beurtelings bedekken schommelt de lichtkracht in 2,3 dagen.
Welke andere objecten zijn er te vinden in Weegschaal?
Het sterrenbeeld Weegschaal (Libra) bezit niet veel noemenswaardige deep-sky objecten en heeft ook geen objecten uit de bekende Messier catalogus. Wel kunnen we in dit sterrenbeeld de bolvormige sterrenhoop NGC 5897 terugvinden. Deze bolhoop heeft een visuele helderheid van magnitude 8,5 en bevindt zich op een afstand van ongeveer 24 000 lichtjaar van ons. NGC 5797 heeft een diameter van 170 lichtjaar. Dit deep-sky object werd op 10 maart 1785 ontdekt door de Duits-Britse astronoom William Herschel. Naast deze bolhoop kunnen we in het sterrenbeeld Weegschaal ook het balkspiraalvormig sterrenstelsel NGC 5792 waarnemen. Dit sterrenstelsel heeft een visuele helderheid van magnitude 12,1 en bevindt zich op een afstand van 83 miljoen lichtjaar van ons.
De bolhoop NGC 5897 - Foto: San Esteban
