Een sterrenbeeld is een verzameling sterren die ogenschijnlijk een figuur vormen wanneer we deze sterren met denkbeeldige lijnen verbinden. Vanop aarde lijken deze sterren die een sterrenbeeld vormen dicht bij elkaar te staan maar in het heelal bevinden deze sterren zich vele lichtjaren van elkaar. Sterrenbeelden hebben een rijke geschiedenis en hebben veelal namen gekregen die afkomstig zijn uit de Griekse of Romeinse mythologie of van dieren. de huidige indeling van de sterrenbeelden is voornamelijk gebaseerd op de sterrenatlas die in 1603 werd uitgegeven door de Duitse sterrenkundige Johannes Bayer. In dit artikel bespreken we het sterrenbeeld Vosje (Vulpecula).
Mythologie
Dit sterrenbeeld kan niet geassocieerd worden met mythologische verhalen of legendes omdat het maar geïntroduceerd werd in 1690 door Johannes Hevelius en dit om een gebied aan de sterrenhemel op te vullen tussen de bekende constellaties Pijl en Zwaan. Oorspronkelijk gaf Johannes Hevelius dit gebied aan de sterrenhemel sterrenbeeld de naam 'Vulpecila cum Anser' wat 'het vosje met de gans' betekent. Op oude schetsen is vaak een vos samen met een gans te zien maar de naam werd later vereenvoudigd tot Vosje (Vulpecula).
Waar en wanneer vind ik het Vosje aan de sterrenhemel?
Dit minder bekende sterrenbeeld wordt doorkruist door de Melkweg en bestaat uit zwakke sterren die nogal verspreid liggen. Het sterrenbeeld Vosje is een klein sterrenbeeld dat in de zomer in de buurt staat van de twee opvallende en bekende sterrenbeelden: Zwaan en Arend. De zwakke sterren uit het Vosje zijn het best te zien in de tweede helft van juli. Aangezien deze constellatie in het noordelijk halfrond staat, is het vanuit België en Nederland dan ook goed zichtbaar. In grootte is Vulpecula het 54ste sterrenbeeld.
Aangrenzende sterrenbeelden
- Zwaan (Cygnus)
- Lier (Lyra)
- Hercules
- Pijl (Sagitta)
- Dolfijn (Delphinus)
- Pegasus
Wat zijn de belangrijkste sterren?
Vosje heeft zeer weinig heldere sterren en is daardoor een minder opvallend sterrenbeeld. De helderste ster, Alfa Vulpeculae, heeft een helderheid van magnitude van 4,4 en wordt ook wel 'Anser' genoemd wat in het Latijn zoveel betekent als 'gans'. Alfa is een dubbelster die zich op een afstand van ongeveer 297 lichtjaar van ons bevindt en zijn begeleider is al goed waar te nemen met een kleine telescoop. De tweede helderste ster binnen het sterrenbeeld Vosje is de ster met het nummer 23 Vulpeculae. Deze oranje ster bevindt zich op 290 lichtjaar van ons en heeft een helderheid van magnitude 4,5.
Welke andere objecten zijn er te vinden in het Vosje?
Ondanks het feit dat het sterrenbeeld Vosje een minder bekend en minder opvallend sterrenbeeld is, bezit dit één van de mooiste en bekendste deep-sky objecten. Zo kunnen we in dit sterrenbeeld de prachtige planetaire nevel Messier 27 terugvinden. Deze nevel, ook gekend als de 'Halternevel' is de eerste planetaire nevel die ooit door de mens waargenomen werd. Zo nam Charles Messier dit deep-sky object al in 1764 waar en beschreef het als een ovale nevel zonder sterren. Dit object bevindt zich op een afstand van ongeveer 1 250 lichtjaar van ons en de centrale stervende ster is al 48 000 jaar bezig zijn buitenste lagen af te stoten. Messier 27 heeft een visuele helderheid van magnitude 7,4 maar is niet eenvoudig waar te nemen. In een verrekijker zal Messier 27 er uitzien als een ster die niet scherp is gesteld. Als de sterrenhemel donker genoeg is, is de Halternevel met een grote verrekijker (7x50 of 10x50) of kleine telescoop al goed te zien als een vaag vlekje. Een ander prachtig object dat we in het sterrenbeeld Vosje kunnen terugvinden, is Collinder 399 dat ook bekend is als 'Brocchi's Cluster'. Dit is een groep sterren die zich in de buurt van de grens met het sterrenbeeld Sagitta bevinden. Brocchi's Cluster werd in 964 al door de Perzische astronoom Al Sufi waargenomen waardoor deze sterrengroep ook wel 'Al Sufi's Cluster' wordt genoemd. In het sterrenbeeld Vosje kunnen we ook het elliptisch sterrenstelsel NGC 7052 waarnemen. Dit stelsel heeft een visuele helderheid van magnitude 13,4 en is dus alleen zichtbaar met grote telescopen. NGC 7052 bevindt zich op een afstand van 191 miljoen lichtjaar van ons en werd ontdekt door de Duits-Britse astronoom William Herschel.
De prachtige Halternevel (Messier 27) in het sterrenbeeld Vosje - Foto: Astronomy.net
De prachtige groep sterren van Brocchi's Cluster - Foto: Petr Novák
