Er zijn drie basissoorten telescopen waaruit je kan kiezen: de refractor, reflector en catadioptische telescopen. Elke soort heeft zijn sterktes en zwaktes waarin je zelf bepaalt wat je kiest, afhankelijk van wat je zelf wil waarnemen en hoe vaak je de telescoop zal gebruiken. In dit artikel overlopen we kort de drie soorten telescopen.
Refractor telescopen
Refractors hebben een lange, relatief dunne buis met een objectief aan de voorzijde dat het licht verzamelt en focusseert. Refractors of lenzentelescopen maken gebruik van één of meerdere lenzen die de lichtbundel naar één punt afbuigen (refracteren). Refractors gaan van zeer slechte tot erg goede telescopen. Van alle soorten telescopen zijn refractors ruw, vereisen weinig tot geen onderhoud en bestaan uit een afgesloten 'buis' dat het stof weghoudt. Als de lenzen van goede kwaliteit zijn, kan een refractor hoge-contrastbeelden geven (afhankelijk van de diameter van de refractor) welke ideaal is voor planeet- en maanwaarnemingen.
Refractortelescopen hebben meestal een kleinere diameter, meestal 3 tot 5 inch. Voor veel astronomische objecten is dit echter te klein. Zwakke objecten zoals sterrenstelsels en nevels zullen moeilijker tot helemaal niet te zien zijn. Een refractor heeft meestal ook een zenitprisma nodig om comfortabel te kunnen waarnemen. Het prisma zorgt er ook voor dat het beeld omgekeerd wordt. Goede kwaliteitsrefractors kosten meer per inch diameter dan andere soorten telescopen. Een ander nadeel van refractortelescopen is de chromatische aberratie (kleurfouten). Dit komt aangezien de lens het binnenkomende licht breekt zoals een regenboog. Dit probleem kan wel verholpen worden door een tweelenzige (achro) of drielenzige (apo) frontlens te maken. Dit zal echter de kostprijs nog wat duurder maken.
Reflector telescopen
Dit soort telescoop gebruikt een grote, zware spiegel in plaats van een lens om het licht te verzamelen en te focussen. Je kijkt door het oculair aan de zijkant van de tube nabij de bovenzijde. Jarenlang was deze soort telescoop de koning in het astronomierijk. Een reflector heeft vele voordelen. Je hebt al gauw een grote reflector voor relatief weinig geld. Wie het ziet zitten kan zelfs een eigen reflectortelescoop bouwen. De optische kwaliteit kan erg hoog zijn. Een reflector bevat een even aantal spiegels (primaire en secundaire spiegel) zodat je een 'correct' beeld ziet (geen gespiegeld beeld). Dauw kan er echter wel voor zorgen dat de spiegel tijdens vochtige nachten wat nat wordt en de waarneming beïnvloed wordt, maar dit kan dan weer opgelost worden door ventilatoren of een intern verwarmingssysteem.
De montering van een reflector kan stevig zijn, dicht tegen de grond zoals bij een Dobson telescoop, welke voldoende stabiliteit geeft en het oculair nog op een comfortabele hoogte zit om te waarnemen. Reflectortelescopen hebben geen last van kleurfouten zoals de refractortelescoop maar hebben wel last van kleine beeldvervorming die optreedt door de parabolische spiegel. Een heel populaire soort binnen de reflector telescopen zijn de zogeheten 'Dobson' telescopen. Dit type heeft geen statief nodig en heeft een vrij simpele constructie. Dobson telescopen zijn wel minder geschikt voor astrofotografie maar zeer geliefd bij beginnen amateurastronomen door hun eenvoudige opstelling en sterke vergroting.
Catadioptische telescopen
Catadioptische telescopen gebruiken zowel lenzen als spiegels. Het woord klinkt misschien vreemd maar als we het type Schmidt-Cassegrain vermelden gaat er bij velen wel een belletje rinkelen. Dit type kwam in de jaren '70 op de markt en vond snel zijn plaats tussen de reflectors en refractors die al veel langer bestonden. De voornaamste voordelen van een Schmidt-Cassegrain zijn de draagbaarheid, de grootte, het gebruiksgemak en de vele speciale opties zoals geavanceerde volgtechnieken en elektronica. De meeste Schmidt-Cassegrain telescopen kan je met één hand dragen (de buis) terwijl reflector telescopen wat moeilijker buiten te krijgen zijn. Door de korte buis kan het volgen van sterren veel preciezer verlopen waardoor astrofotografie eenvoudiger kan gemaakt worden. Dit type is dan ook zeer geschikt voor astrofotografie.
Het beeld dat gevormd wordt doorheen een Schmidt-Cassegrain zal iets minder scherp zijn dan bij een goede reflector met dezelfde diameter. Dit is het best te zien bij het waarnemen van planeten. De aankoopkost van deze telescopen is vrij duur zodat deze voor beginners nog niet aan te raden zijn. Een zenitprisma is meestal ook nodig om comfortabel te werken en betekent dus ook dat je een gespiegeld beeld verkrijgt. De focussering kan soms niet optimaal zijn. De telescoop uit elkaar halen voor aanpassingen of uitbreidingen is echter niet aan te raden. Voor aanpassingen dien je het al terug te sturen naar de fabrikant.
